| บทคัดย่อ |
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยาลักษณะทางพันธุกรรม(DNA) และ และภูมิปัญญาท้องถิ่นของข้าวไร่พื้นเมืองที่ปลูกบนพื้นที่สูงในจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยการรวบรวมเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่จากเกษตรกรที่ปลูกข้าวไร่บนพื้นที่เขาค้อ น้ำหนาวและภูทับเบิก จำนวน 15 พันธุ์ เป็นข้าวเจ้า 7 พันธุ์ ข้าวเหนียว 8 พันธุ์ นำมาทดลองทดลอง ระหว่างเดือนมิถุนายนถึงเดือนตุลาคมพ.ศ 2556 โดยวางแผนการทดลองแบบ CRD ขนาดของแปลง 2 x 2 เมตร ใช้ระยะปลูก 25 X 25 เซนติเมตร เก็บข้อมูล 5 ครั้งบันทึกข้อมูลลักษณะประจำพันธุ์ ตามแบบของศูนย์ปฏิบัติการและเก็บเมล็ดเชื้อพันธุ์ข้าวแห่งชาตินำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์สรุปผลดังข้อ 1) ส่วนการศึกษาลักษณะทางพันธุกรรมโดยเปรียบเทียบลำดับเบสของยีน rbcl ในคลอโรพลาสต์ของใบข้าว โดยวิธีใช้ CTAB เพิ่มปริมาณ DNA ด้วยเทคนิค PCR โดยใช้ Primer 1 คู่ (Rice-F และ Rice-R) ไปทำการหาลำดับเบสหรือลำดับนิวคลีโอไทด์ ทำการวิเคราะห์ลำดับเบส เปรียบเทียบความเหมือนหรือความแตกต่างเป็นรายคู่โดยวิเคราะห์ SNP สรุปผลการศึกษาดังข้อ 2) สำหรับการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก สังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่มปราชญ์ ชาวบ้านนำข้อมูล มาวิเคราะห์สังเคราะห์จัดหมวดหมู่สรุปผลดังข้อ 3)
1) ผลการศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยา พบว่าสีของแผ่นใบ ทุกพันธุ์มีสีใกล้เคียงกันคือสีเขียวอ่อนและสีเขียว ยกเว้นข้าวเหนียวตาเหลือที่มีเส้นกลางใบสีม่วง จำนวนต้น/กอมากที่สุด(7.00±0.20ต้น/กอ) ข้าวส่วนใหญ่มีลักษณะก่อตั้งและกอแบะ ยกเว้นข้าวหอมมะลิไร่ที่เกาะแผ่ ข้าวหอมมะลิดอยมีลำต้นใหญ่ที่สุด (6.67± 0.12 ซม) แต่พันธุ์ที่มีลำต้นสูงที่สุดคือข้าวลืมกับ( 131.20± 0.72ซม) ข้าวเหนียวดำไร่มีแผ่นใบยาวที่สุด( 78.33±0.99ซม) ข้าวจ้าวแดงมีความยาว รวงเฉลี่ยมากที่สุด(35.79±1.52 ซม) ส่วนน้ำหนัก 100 เมล็ดสูงสุด คือ ข้าวเหนียวข้าวม้ง (3.65±0.20 กรัม) รูปร่างของเมล็ดส่วนใหญ่ มีลักษณะป้อม และค่อนข้างป้อม
2) ผลการศึกษาลักษณะทางพันธุกรรมพบว่าข้าวไร่ทั้ง 15 พันธุ์ มีร้อยละความเหมือนอยู่ระหว่าง 94.85- 100% ซึ่ง ทุกพันธุ์ต่างกันไม่เกิน 5% แสดงว่า ทุกพันธุ์จัดเป็น species เดียวกัน และมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Oryza sativa เหมือนกันแต่เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบทีละนิวคลีโอไทด์เป็นรายคู่ (snp) พบว่ามีความแตกต่างกันและมีลักษณะเฉพาะตัวทุกพันธุ์ปลูก จากการวิเคราะห์ความใกล้ชิดทางพันธุกรรม (phylogenetic tree) พบว่าข้าวพื้นเมืองเพชรบูรณ์ทั้ง 15 พันธุ์ปลูก แยกเป็นข้าวจ้าว 7 พันธุ์ปลูก จัดกลุ่มได้ 4 กลุ่ม และเป็นข้าวเหนียว 8 พันธุ์ปลูก จัดกลุ่มได้ 5 กลุ่ม
3) ผลการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นในการผลิตข้าวไร่พื้นเมือง พบว่า กลุ่มชาติพันธุ์ยังใช้ภูมิปัญญาดั้งเดิมอยู่มาก แต่วิธีการเก็บเมล็ดพันธุ์จะไม่เก็บใกล้สถานที่ประกอบอาหารและแอลกอฮอล์เพราะทำให้ข้าวไม่งอก การเลือกพื้นที่ปลูกจะเลือกบริเวณที่หญ้างาม ที่ราบดีกว่าพื้นที่ลาดเอียงเพราะจะทำให้ข้าวงาม ดินร่วนปนทรายทำให้ข้าวหอมอร่อยกว่าปลูกในดินเหนียว ก่อนปลูกต้องมีการเผาหญ้าเพื่อให้ดินสุก ทำให้ดินร่วนซุย ไม่มีโรคแมลงระบาด ข้าวจะงามกว่าไม่เผามีการย้ายพื้นที่ปลูก 5-6 ปีจึงกลับมาปลูกที่เดิมถ้าไม่ปลูกซ้ำต้องเปลี่ยนพันธุ์ปลูกทำให้ไม่เป็นโรคราสนิม หากเกิดโรคแมลงระบาดใช้วิธีการบนบาลสิ่งศักดิ์สิทธิ์การปลูกและการเก็บเกี่ยวใช้วิธีลงแขก
This research’s objectives are to study the topology, the genotype(DNA) and folk wisdom of native upland rice which are cropped on highland in Phetchabun. Fifteen of rice varieties were surveyed and gathered from farmers cropping in Khao Kho, Pu Tab Berk and Nam Now district: 7 varieties are normal rice and 8 are glutinous rice. Then, They were grown in 2x2 experimental bed between June to October 2013 by employing CRD experimental planning with 25x25 cm space in-between. The data were collected 5 times and analyse yielding the result 1). Secondly, the genotype was studies through the comparison of rbcLgene. The genomic DNA was extracted from rice leaves by CTAB DAN extraction technique. The rbcL gene was amplified by used two primer (Rice-F and Rice-R) Then, the PCR product would be sequencing. The comparisons were conducted with SNP. The result is as 2). Thirdly, folk wisdom was studied by deep interview, participating observation and discussion of folk scholars. The data were analysed and synthesise and the result was concluded as 3).
1) The studyof topology found that the colour of leaves are similar; light green and green except Ta Lueng glutinous rice which have purple line in the middle of leaves. The most number of stem per group are 7.00±0.20 stem/group. Most of rice are upright and open except Hom Mali Rai rice is flat. Hom Mali Doi has the biggest stem at 6.67±0.12 cm. Kai Luem Kub rice has the highest stem at 131.20±0.72 cm. Dam Rai glutinous rice has longest leaves at 78.33±0.99 cm. Dang rice has the longest ear of rice at 35.79±1.52 cm in average. Kao Mong glutinous rice has the heaviest 100 grains of rice at 3.65±0.20 gram.
2) The study of genotype found that for all 15 studies varieties the similarity is 94.85- 100%. The difference between varieties is no more than 5%. That means all varieties are the same species which are Oryza sativa.The nucleotide sequence of rice rbcL gene for all cultivars has different characteristic base on the studies of nucleotide sequence comparison by used SNP technique. The phylogenetic tree separated Petchabun rice to 15 cultivars which have rice 7 cultivars (4 groups). and sticky rice 8 cultivars (5 groups).
3) The study of folk wisdom for produce upland rice shows that the ethnic is still using original method. The way to keep rice must not be close to cooking area and alcohol. Otherwise, grain will not grow. The crop area that can grow grass well will be chosen. The flat land is better than slope. The sandy loam will make rice more fragrant and delicious than clay. Before growing rice, the grass will beburnt to make soil cooked and friable. The pest also will be eliminated. Rice will grow better, if change the crop area every year. The crop area will be used again in 5-6 years. If It needs to grow in the same area in consecutive year, the variety of rice need to be changed. Otherwise, It will have fungi. If there are outbreaks of pest, they will employ the supernatural method. Glowing and harvest will be helped by member in community.
|
|---|
| คำสำคัญ |
ความหลากหลาย,ข้าวพื้นเมือง,ภาคเหนือ,ข้าวไร่พื้นเมือง,จังหวัดเพชรบูรณ์
|
|---|
