| บทคัดย่อ |
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชนบนพื้นที่สูงของจังหวัดเพชรบูรณ์ให้ยั่งยืนด้วยการพัฒนาปัจจัยเกื้อหนุนในด้านการจัดการองค์กรการท่องเที่ยวชุมชน การพัฒนาธุรกิจท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชาวเขาเผ่าลีซอ การพัฒนาแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมชนเผ่า การออกแบบผลิตภัณฑ์ของตกแต่งบ้านจากวัฒนธรรมการแต่งกายของชนเผ่า การจัดการการท่องเที่ยวผจญภัยด้วยจักรยานเสือภูเขา การจัดการโฮมสเตย์โดยชุมชน และ การจัดการการตลาดเพื่อการประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวโดยชุมชน กลุ่มเป้าหมาย คือ ชนเผ่าม้ง ลีซอ เย้า และมูเซอ ในหมู่บ้านเล่าลือ บ้านเล่าเน้ง และบ้านเพชรดำ ตัวแทนภาครัฐ และเอกชน เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ การประชุมเชิงปฏิบัติการ การลงพื้นที่โดยกระบวนการ PAR การประชาคม การสังเกต การสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มย่อย การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า บริบทและศักยภาพการท่องเที่ยวของชุมชนบนพื้นที่สูงจังหวัดเพชรบูรณ์ คือชุมชนบ้านเล่าลือ บ้านเล่าเน้ง และ เพชรดำ นั้นอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติภูหัวโป่งหล่น ภูวังชมพู ติดกับอุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง เป็นที่อาศัยของชาวเขา 4 ชนเผ่า ได้แก่ ม้ง ลีซอ เย้า และมูเซอ มีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติในพื้นที่แห่งใหม่ ได้แก่ เต่าพันปี เป็นก้อนหินขนาดใหญ่ ภูชี้ค้อ เป็นลานหินกว้างมองเห็นทิวทัศน์ได้ 360 องศา ทะเลหมอกภูมาวิน เป็นจุดชมวิวที่จะมองเห็นทิวทัศน์บนเขาค้อทุกส่วน และเขาหลังถ้ำซึ่งเป็นที่ตั้งกังหันลมผลิตไฟฟ้าขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สำหรับบริบทด้านวัฒนธรรมของชนเผ่าที่สามารถนำมาจัดกิจกรรมเพื่อการท่องเที่ยวได้แก่ เทศกาลและพิธีกรรมต่าง ๆ การเล่นดนตรีพื้นเมืองและการเต้นรำ รวมทั้งการละเล่นต่าง ๆ สำหรับการพัฒนาเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชน ได้มีการจัดตั้งศูนย์เครือข่ายการท่องเที่ยว โดยใช้ชื่อ กลุ่มอาชีพท่องเที่ยววิถีชีวิตและวัฒนธรรม 4 ชนเผ่า ดำเนินการจัดให้มีสถานที่จำหน่ายผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น ลานการแสดงวัฒนธรรมพื้นบ้าน พิพิธภัณฑ์แสดงนิทรรศการวิถี 4 ชนเผ่า อาคารผลิตผ้าทอและผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น สวนไม้ดอกไม้ประดับ สวนสมุนไพร สวนไร่ชา และไร่กาแฟ จากนั้นได้มีการประสานกับหน่วยงานภายนอกเพื่อสนับสนุนด้านการใช้พื้นที่ และงบประมาณ
การพัฒนาธุรกิจท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชนเผ่าลีซอนั้น ชุมชนกำหนดรูปแบบการประกอบธุรกิจในลักษณะของวิสาหกิจเครือข่ายท่องเที่ยวชุมชนได้ 3 ลักษณะ คือ 1) ภาครัฐและชุมชนร่วมกันดำเนินการ 2) เครือข่ายและชุมชนร่วมกันดำเนินการ และ 3) ภาครัฐและเครือข่ายและชุมชนร่วมกันดำเนินการ มีการจัดทำลานค้าขายและถนนคนเดิน นอกจากนั้นได้สร้างเครือข่ายดำเนินการธุรกิจร่วมกับชุมชนบ้านเล่าลือ และ ชุมชนบ้านเล่าเน้ง และ ศูนย์พัฒนาสังคมหน่วยที่ 38
สำหรับการศึกษาบริบททางวัฒนธรรมของชนเผ่า เพื่อนำเสนอแนวทางการพัฒนาแหล่งเรียนรู้นั้น พบว่า ชนเผ่าทั้งสองเผ่าในหมู่บ้านเล่าเน้ง และเพชรดำ คือ ลีซอ และม้ง มีวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน และมีความเป็นเอกลักษณ์ของชนเผ่า ส่วนแนวทางการพัฒนาแหล่งเรียนรู้มีการ ดำเนินการดังนี้คือ 1) จัดหาสถานที่เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ที่เหมาะสม 3 แห่ง คือ ศูนย์อาสาทหารผ่านศึกในหมู่บ้านเล่าเน้ง หน่วยพัฒนาบ้านเพชรดำ และ ศูนย์บำบัดบ้านร่มเย็น 2) จัดตั้งศูนย์วัฒนธรรมชนเผ่า 3) สร้างเครือข่ายเพื่อพัฒนาการจัดการแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมชนเผ่า
การศึกษาวัฒนธรรมการแต่งกายของชนเผ่าเพื่อใช้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์ของตกแต่งบ้าน ทำให้ได้แบบโคมไฟตั้งพื้น โคมไฟตั้งโต๊ะ โคมไฟแขวนผนัง รวม 9 แบบ แจกันขนาดเล็กและแจกันขนาดกลาง รวม 6 แบบ เมื่อทำการจัดอบรมให้กับกลุ่มตัวอย่างทั้งสี่ชนเผ่าแล้วทำให้ผู้เข้าอบรมมีทักษะงานฝีมือ สามารถทำชิ้นงานตามต้นแบบได้และมีการสร้างสรรค์ลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเองได้
สำหรับการสร้างรูปแบบกิจกรรมการท่องเที่ยวผจญภัยบนเส้นทางจักรยานเสือภูเขา มี 2 รูปแบบ คือ 1) การปั่นเพื่อศึกษาวิถีชีวิตของชุมชน ประกอบด้วยกิจกรรมศึกษาวิถีชีวิตของชุมชนของชนเผ่า 3 กลุ่ม คือ ม้ง ลีซอ และเย้า ศึกษาวัฒนธรรมท้องถิ่นจากร้านค้าผลิตภัณฑ์ของชาวบ้าน ศึกษาป่าธรรมชาติ และชมธรรมชาติที่จุดชมวิว ชมถ้ำหลบภัยผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ และโครงการผลิตไฟฟ้าพลังงานลมเขาค้อ 2) การปั่นเพื่อการผจญภัยและความท้าทาย ประกอบด้วยกิจกรรมการขี่จักรยานผ่านสภาพแวดล้อมที่สวยงาม และการขี่จักรยานขึ้น-ลงภูเขาแบบวิบาก
การพัฒนาการจัดการโฮมสเตย์โดยชุมชน พบว่าชุมชนมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการดำเนินการโฮมสเตย์ โดยสามารถดำเนินการจัดการโฮมสเตย์ได้ดังนี้ 1) กำหนดสถานที่พักนักท่องเที่ยว (โฮมสเตย์) โดยเลือกใช้ศูนย์บำบัดบ้านร่มเย็นเขาค้อ เป็นโฮมสเตย์ของชุมชน ตั้งชื่อว่า บ้านรักษ์ชนเผ่า 2) รวมกลุ่มสมาชิก ได้จำนวน 40 คน 3) กำหนดโปรแกรมการให้บริการ ส่วนรูปแบบโฮมสเตย์จะประกอบด้วย การศึกษาธรรมชาติและวิถีชีวิตชุมชน ในการพัฒนากิจกรรมโฮม สเตย์ ประกอบด้วยการจัดกิจกรรมชมวิถีและวัฒนธรรม ในบ้าน 12 หลัง ได้แก่ บ้านพิธีกรรมทางความเชื่อ บ้านวิถี บ้านสมุนไพร บ้านเครื่องประดับ และชุดประจำเผ่า บ้านดนตรี บ้านประกอบพิธีแต่งงาน บ้านภูมิปัญญา บ้านธรรมชาติ บ้านเมล็ดพันธ์ บ้านไกลเกลี่ย ร้านอาหารของชนเผ่าและของฝาก และบ้านประวัติหมู่บ้านและประวัติศาสตร์ของชนเผ่า
ผลการศึกษาการตลาดเพื่อการประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวของชุมชน พบว่ากลุ่มตัวอย่างเปิดรับข่าวต่างๆเกี่ยวกับแหล่งท่องเที่ยวโดย ผ่านโทรทัศน์และวิทยุ ส่วนกิจกรรมที่นักท่องเที่ยวสนใจคือการพักผ่อน ดังนั้นการจัดการการตลาดเพื่อการประชาสัมพันธ์เครื่อข่ายการท่องเที่ยวของชุมชนพื้นที่สูงจังหวัดเพชรบูรณ์ที่เหมาะสม จึงควรใช้รูปแบบตัวอย่างลักษณะของสื่อในการประชาสัมพันธ์ของเครือข่ายการท่องเที่ยวผ่านสื่อต่างๆ ได้แก่ โทรทัศน์ อินเทอร์เน็ต และวิทยุกระจายเสียง
The purpose of this research were to develop sustainable tourism network by highland community of Phetchabun province with the development of supporting factors such as management of community tourism organizational, the development of Lisu cultural tourism, the development of tribe cultural learning center, the development of home decoration from tribal costume, the management of mountain bike adventure tourism, the management of home stay by community and marketing management for tourism public relation by community. The target group was Hmong, Lesu, Yao and Lahu in Lao Lue, Lao Neng and Petch Dum subdistrict, government and private agents. The research instruments were work shop, PAR process, public opinion process, observation, depth interviewing and focus group. Data was analyzed by content analysis.
The research result found that contexts and potentialities of highland community in Lao Lue, Lao Neng and Petch Dum subdistrict was located in Phu Hua Pong Lone and Phu Wang Chompu national forest reserves near the Thoong Salang Luang National Park. There was the habitation of 4 tribes : Hmong, Lesu, Yao and Lahu. There were many new tourism resources such as a very big stone called “Tao Pan Pee”, Phu Shee Kho was a talus that could be see 360 degree scenery of Khao Kho so as the Phu Ma Win and Lung Tham Hill was the site of the biggest Wind Generator in Thailand. In the aspect of cultural found that there were various tourism activities such as any celebrations and rites, musical playing and dancing and local games. The develop s of tourism network by settled the tourism network center “ The career club of 4 tribes living and cultural tourism”. This center prepared the place for sell the products, local cultural show place, 4 tribes way of life museum, woven cloth and local product building, flower, herbs, tea and coffee garden. Then they contracted with outside organization for area and budget supporting.
The development of Lisu cultural tourism found that community specified 3 model of community
enterprise:1) government and community cooperation 2) community network cooperation and 3) government, network and community cooperation. They prepared selling area in the market and the walking street. They set a business network with Lao Lue, Lao Neng and Social Development Center 38.
The study of tribal culture for proposed the learning center development found that Hmong and Lesu in Lao Neng and Petch Dum subdistrict were differ in cultural and tribal identity. The approach of learning center development conducted by 1) prepared the 3 appropriate place for learning center : the war veterans center in Lao Neng subdistrict , Ban Petch Dum development unit of subdistrict and Ban Romyen drug dependence treatment center 2) settled the tribal cultural center and 3) developed network for learning center management.
The study of tribal costume culture for designing home decoration created 9 patterns of floor lamp, table lamp and wall lamp, 6 patterns of small and middle size vase. After trained the sample found that they had handcraft skill for create the same prototype and could created the their own identity pattern.
The result from the development of activities model for adventure tourism on mountain bike route found that there were two models of adventure tourism activities on the mountain bike with community participation. The first was the route of cycling for studying the communities way of life. There were interesting activities prepared between the route that were 1) studying the way of life of 3 hill tribe communities such as Hmong, Lesu and Yao 2) studying the local culture from villagers’ product 3) studying the natural forest and 4) viewing the natural at view point, communist’s hideout cave and Khao Kho Wind Generator project. The second model was the route of cycling for adventure and challenge. The activities were 1) cycling through the steep mountain with beautiful scenery 2) cycling up and down weightshill.
The development of home stay management found that the community had knowledge and ability to management the home stay by 1) specified the home for rest by selected Ban Romyen Khao Kho to be community’s home stay namely Ban Rak Chon Phao 2) gathered the members who interested in home stay management, there were 40 members 3) specified the service program for tourist. The home stay model comprised of studying natural and local way of life. The home stay activities comprised of visiting 12 homes for folkways and culture studying such as home of rituals and beliefs , folkways, herbs, decorations and tribal clothes, musical, wedding ceremony, local wisdom, natural, plant seed, conciliating, tribal hash-house and souvenirs, village and tribal history.
The study of the marketing for community tourism public relation found that the sample received information about tourism resources veer television and radio. They were also interested in recreation. So that the appropriate marketing for community tourism public relation should be use the model of various public relation media such as television, internet and radio.
|
|---|
