| บทคัดย่อ |
งานวิจัยนี้นำเสนอการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ โดยมีวัตถุประสงค์ 4 ประการได้แก่ 1) เพื่อศึกษารูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ 2) เพื่อสร้างและตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ 3) เพื่อทดลองใช้และศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ และ 4) เพื่อประเมินการใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์
วิธีการดำเนินการวิจัยนี้แบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอน ประกอบด้วย 1) การศึกษารูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ ได้แก่ การศึกษาเอกสารแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนารูปแบบ ทักษะการคิดและกระบวนการคิด แนวคิดเกี่ยวกับแผนผังความคิด และรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิด ซึ่งเป็นเอกสารที่ใช้ในการวิเคราะห์เกี่ยวกับการร่างรูปแบบการเรียนการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด 2) การสร้างและตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ โดยการจัดสนทนากลุ่ม (Focus group) มีผู้ร่วมให้ข้อมูลจำนวน 8 ท่าน ซึ่งมีประสบการณ์ในการสอนวิชาความเป็นครู จากมหาวิทยาลัยราชภัฏกลุ่มภาคเหนือ 8 แห่ง และตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบ โดยผู้เชี่ยวชาญจำนวน 7 ท่าน 3) การทดลองใช้และศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ โดยดำเนินการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด ซึ่งจัดทำเป็นคู่มือวิชาความเป็นครูในลักษณะของแผนการจัดการเรียนรู้ จำนวน 3 แผน ได้แก่ 1) จิตวิญญาณความเป็นครู 2) บทบาท หน้าที่ และสภาพงานครู และ 3) การจัดการความรู้วิชาชีพครู และการศึกษาผลการใช้รูปแบบการเรียนการสอน โดยการเปรียบเทียบทักษะการคิด ของนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ ก่อนและหลังได้รับการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนวิเคราะห์โดยใช้การทดสอบค่าที (t-test dependent) การเปรียบเทียบทักษะการคิด ของนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ หลังได้รับการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนกับเกณฑ์ร้อยละ 75 วิเคราะห์โดยใช้การทดสอบค่าที (t-test one group) และการเปรียบเทียบทักษะการคิด ของนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ หลังได้รับการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอน จำแนกตามระดับทักษะการคิดก่อนการจัดการเรียนการสอน วิเคราะห์โดยใช้การวิเคราะห์ความแปรปรวน (F-test) และ 4) การประเมินการใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิดสำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ โดยการประเมินด้านปฏิกิริยาตอบสนอง การประเมินด้านผลการเรียนรู้ การประเมินด้านพฤติกรรม และการประเมินด้านผลลัพธ์
ประชากรที่ใช้ ได้แก่ นักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ ปีการศึกษา 2561 ชั้นปีที่ 1 ภาคเรียนที่ 2 สาขาวิชาภาษาอังกฤษ จำนวน 2 ห้อง จำนวน 60 คน และกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ ปีการศึกษา 2561 ชั้นปีที่ 1 ภาคเรียนที่ 2 สาขาวิชาภาษาอังกฤษ จำนวน 1 ห้อง จำนวน 30 คน สำหรับการวิเคราะห์ข้อมูล
ผลลัพธ์ของงานวิจัยนี้ประกอบด้วย
1. การศึกษารูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ ได้ร่างรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนก่อนการสอน ควรมีการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน ทบทวนความรู้เดิมด้วยกิจกรรมที่หลากหลายซึ่งเป็นการกระตุ้นความสนใจ ขั้นตอนการสอน ผู้สอนควรแนะนำขั้นตอนในการปฏิบัติที่ถูกต้อง เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้แสดงความคิด แลกเปลี่ยนเรียนรู้ในประเด็นต่างๆ เพื่อนำไปสู่การสรุปองค์ความรู้ด้วยแผนผังความคิดจากการเรียนรู้ที่ได้ลงมือทำ ควรมีกรณีศึกษาเพื่อให้ผู้เรียนได้ฝึกกระบวนการคิด และขั้นตอนหลังการสอน ผู้สอนควรใช้วิธีการประเมินที่หลากหลายตามสภาพจริง และประเมินการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง ควรมีการให้ข้อเสนอแนะหลังการนำเสนองานหน้าชั้นเรียน และมอบหมายงานเพื่อให้ไปศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากแหล่งเรียนรู้
2. รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ จัดทำขึ้นในรูปคู่มือการจัดการเรียนการสอนตามรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด ซึ่งผลการตรวจสอบคุณภาพโดยรวมมีความเหมาะสมและความสอดคล้องในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า แนวคิดและทฤษฎีพื้นฐานในการพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด มีค่าเฉลี่ยสูงสุด รองลงมา คือ การกำหนดองค์ประกอบของรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด ความเป็นมาและความสำคัญของรูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ ตามลำดับ โดยกิจกรรมการเรียนรู้ของรูปแบบ ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน เรียกว่า POSSE Model ได้แก่ การเตรียมความพร้อมและทบทวนความรู้เดิม (P) การจัดกิจกรรมกระบวนการทางปัญญาโดยใช้แผนผังความคิด (O) การศึกษารวบรวมข้อมูลและการใช้แหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย (S) ขั้นตอนการสรุปองค์ความรู้โดยใช้แผนผังความคิด (S) และการประเมินผลงาน (E) จากการตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบ พบว่า มีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุด ทั้งโดยรวมและในทุกองค์ประกอบ
3. การทดลองใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ พบว่า หลังการจัดการเรียนการสอนตามรูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด นักศึกษามีทักษะการคิดสูงกว่าก่อนการเรียน และสูงกว่าเกณฑ์ร้อยละ 75 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 เมื่อเปรียบเทียบทักษะการคิดหลังได้รับการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนโดยใช้แผนผังความคิดจำแนกตามระดับทักษะการคิดก่อนได้รับการจัดการเรียนการสอน พบว่า แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 โดยที่นักศึกษากลุ่มที่มีทักษะการคิดระดับพื้นฐานกับกลุ่มที่มีทักษะการคิดระดับสูงมีทักษะการคิดหลังการใช้รูปแบบการเรียนการสอนแตกต่างกัน และนักศึกษามีความคิดเห็นต่อการใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ โดยรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า นักศึกษาสามารถอธิบายเนื้อหาและเชื่อมโยงความรู้ที่เรียนไป มีการแบ่งการทำงานภายในกลุ่มของตนเอง สามารถนำความรู้ที่ได้จากบทเรียนเดิมมาปรับใช้กับการเรียนในบทเรียนต่อไปได้อย่างเข้าใจมากขึ้น และการใช้ทักษะการคิดแก้ปัญหาสถานการณ์ต่างๆ นักศึกษาสรุปองค์ความรู้ด้วยแผนผังความคิด และนำเสนองานหน้าชั้นเรียน ตามลำดับ และนักศึกษามีความคิดเห็นว่าก่อนลงมือปฏิบัติงานจริงมีการวางแผนเป็นลำดับขั้นตอน มีการแบ่งบทบาทหน้าที่ มีความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่น มีการทำงานร่วมกับผู้อื่น และยอมรับความคิดเห็นผู้อื่น ตามลำดับ
4. การประเมินการใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด สำหรับนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์ ใน 4 ด้าน ได้แก่ ด้านปฏิกิริยาตอบสนอง นักศึกษามีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนการสอนโดยใช้รูปแบบการเรียนการสอนที่ส่งเสริมทักษะการคิดโดยใช้แผนผังความคิด โดยรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน พบว่า การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการกลุ่ม มีค่าเฉลี่ยสูงสุด รองลงมา คือ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ภายในกลุ่ม การวิเคราะห์กรณีศึกษาแล้วมาเชื่อมโยงโดยใช้แผนผังความคิด และการยอมรับข้อสรุปที่ได้จากการทำกิจกรรมกลุ่ม ตามลำดับ ด้านการเรียนรู้ นักศึกษาได้เรียนรู้วิธีการวางแผนก่อนลงมือปฏิบัติงานจริงเป็นลำดับขั้นตอน มีความถี่สูงสุด รองลงมา คือ นักศึกษาได้เรียนรู้ทักษะการแก้ปัญหาสถานการณ์ต่างๆ และนักศึกษาได้เรียนรู้การใช้ทักษะการคิดเพื่อการปฏิบัติงานอย่างรอบคอบ ตามลำดับ ด้านพฤติกรรม นักศึกษามีความรับผิดชอบต่อตนเองและผู้อื่นมากขึ้น มีความถี่สูงสุด รองลงมา คือ นักศึกษาก่อนการลงมือทำงานนักศึกษามีการวางแผนในการทำงาน และนักศึกษามีการแบ่งการทำงานภายในกลุ่มของตนเอง ตามลำดับ และด้านผลลัพธ์ ผู้บริหารคณะ อาจารย์กลุ่มมาตรฐานวิชาชีพครู และอาจารย์ผู้สอนรายวิชาความเป็นครูมีความเห็นว่า รูปแบบการเรียนรู้การสอนที่พัฒนาขึ้นสามารถนำไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนในกลุ่มมาตรฐานวิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ได้ มีความถี่สูงสุด รองลงมา คือ การจัดการเรียนการสอนในรูปแบบนี้เป็นการจัดการเรียนการสอนที่ให้นักศึกษาได้ลงมือปฏิบัติจริง ได้ฝึกแก้ปัญหาในสถานการณ์ต่างๆ และยังได้ค้นคว้าหาคำตอบจากการทำงานด้วยตนเอง ส่งผลให้นักศึกษาเกิดทักษะการคิดที่สอดคล้องในศตวรรษที่ 21 ตามลำดับ
This study presents a development of a learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University. The study has 4 objectives as follows: 1) to study the implementation of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University 2) to construct and examine the quality of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University 3) to try out and investigate the implementation outcomes of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University 4) to evaluate the implementation outcomes of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University.
The research procedure is divided into 4 steps, including 1) study the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University by going into the literatures relating to a concept of a learning management development, a thinking skill and a thinking process, a concept of mind mapping, and a learning management that promotes thinking skills. All these literatures were used for an analysis of a preliminary design of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping 2) construct and examine the quality of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University by conducting a focus group. The data was drawn from 8 participants who have an experience in teaching a professional teachers course from 8 universities of the Northern Rajabhat Universities Network and the quality examination of the learning management was done by 7 experts 3) try out and examine the implementation outcomes of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University of which learning management was organized by implementing the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping designed in the form of a handbook of a teaching professional teachers course consisting of 3 learning management plans, including 1) spirituality of teachers 2) roles, responsibilities, and nature of teacher’s duties 3) knowledge management for a teaching profession. The examination of the implementation outcomes of the learning management was conducted by comparing thinking skills of students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University between before and after being taught by the learning management. The data was analyzed by using t-test dependent, a comparison of thinking skills of students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University after being taught by the learning management comparing to the 75% criteria by utilizing t-test one group, a comparison of thinking skills of students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University after being taught by the learning management categorized by levels of thinking skills before being taught by the learning management and was analyzed by F-test 4) evaluate the implementation outcomes of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University concerning a reaction aspect, a learning outcome aspect, a behavior aspect, and a result aspect. The population of the study was 60 first-year students of the faculty of education majoring in English program in the 2nd semester of academic year 2018. The sample was 30 first-year students of the faculty of education majoring in English program in the 2nd semester of academic year 2018.
The research findings were as follows:
1. Regarding the study of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University, the researcher made a preliminary design of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping which has 3 steps. Firstly, before-teaching step; it is important to build good relationship between instructors and students as well as to review pre-existing knowledge through various activities in order to attract students’ attention. Secondly, while-teaching step; instructors should facilitate learners with instruction about procedures and give students an opportunity to share their opinion towards relevant aspects that can lead to a knowledge summarization by using mind mapping derived from hands-on activities. In addition, case studies should be used so that students can have a chance to practise thinking. Thirdly, after-teaching step; there should be a wide range of authentic evaluations. The learning outcomes evaluation should be done continuously. Feedback should be given after students presenting their works in front of the class and students should be encouraged to further explore knowledge from learning resources.
2. Concerning the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University, the researcher constructed in the form of a handbook of a learning management that promotes thinking skills by using mind mapping. The outcomes of the quality examination revealed that the appropriateness and consistency were at the highest level overall. When consider respective aspect, it was found that the basic theories and concepts of the development of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping had the highest mean, followed by the determination of components of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping, and the background and importance of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University respectively. The learning activity of the learning management is comprised of 5 steps which is called “POSSE Model”. These steps included preparing and reviewing pre-existing knowledge (P), organizing cognitive activities (O), studying and collecting the data from a wide variety of learning resources (S), summarizing the knowledge (S), evaluating works (E). Respecting the quality examination of the learning management, it was found that the learning management’s appropriateness was at the highest level, both of respective aspect and overall aspect.
3. The implementation of the learning management that promotes thinking skill by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University revealed that the students’ thinking skills after learning was statistically higher than before learning and higher than the 75% criteria at significant level of .01. When compare the students’ thinking skills after learning through the learning management with students’ thinking skills before learning classified according to the levels of thinking skills, it was found that there was statistically significant difference at .01 level, the difference of thinking skills after learning through the learning management was between the group of students with basic thinking skills and the group of students with higher order thinking skills. The students’ opinion towards the implementation of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University was at a high level overall. When consider respective aspect, it revealed that the students were able to describe the contents and integrate the learned contents, students assigned works among group members, students were able to relate the previous lessons to the new ones with better understandings and apply it to their thinking skills when they solve the problems in different situations, students summarized the knowledge by using mind mapping, and students presented the works in front of the class respectively. Students also stated that there was a formulation of well-organized plans with a sequence of step before completing the real works. Additionally, there were responsibility and roles assignment, self-responsibility and responsibility to others, knowing how to work with others, and accepting others’ opinion respectively.
4. As for the implementation evaluation of the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping for students of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University concerning 4 aspects: Relating to the reaction aspect, it was found that the students’ satisfaction towards the learning management using the learning management that promotes thinking skills by using mind mapping was at a high level overall. When consider respective aspect, the learning activity management using group method had the highest mean, followed by knowledge exchange within groups, case study analysis and integration through a mind map, and accept eventual conclusions from the group activities respectively. In the matter of learning aspect, the feature that students have learned how to formulate well-organized plans with a sequence of step before completing the real works had the highest frequency, followed by the students have learned how to apply problem solving skills to different situations, and the students have learned how to use thinking skills in order to thoughtfully complete the works respectively. Concerning the behavior aspect, the feature that students had better self-responsibility and responsibility to others had the highest frequency, followed by the students made plans before actions, and students assigned works to group members respectively. Regarding the result aspect, the feature that the administrative board of faculty, instructors of a teaching profession division , and instructors of a professional teachers course considered the developed learning management to be practical for learning management for the teaching profession division of the faculty of education at Phetchabun Rajabhat University had the highest frequency, followed by the learning management provided an opportunity for students to get real practices, to practise solving problems in different situations, and to find the answers from hands-on activities that could make them acquire thinking skills in line with the 21st century skills respectively.
|
|---|
